Συρία: Μια μπαρουταποθήκη μπροστά σε έναν Παγκόσμιο Πόλεμο
Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Ιανουαρίου 2025
Όταν το καθεστώς του Άσαντ ανετράπη στη Συρία στις 8 Δεκεμβρίου, οι ηγεσίες των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, Ισραήλ και Τουρκία «πανηγύρισαν»: οι ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και Ισραηλινοί την ήττα της ιρανικής επιρροής, οι Τούρκοι την απομάκρυνση ενός ηγέτη ο οποίος αρνείτο πεισματικά να συνομιλήσει μαζί τους. Οι αντάρτες εισέβαλαν στη Δαμασκό σε περίπου μία εβδομάδα μετά την έναρξη μιας εκστρατείας κατά την οποία κατέλαβαν τις μεγαλύτερες πόλεις της Συρίας με αστραπιαία ταχύτητα. Ο Άσαντ διέφυγε από την Συρία και αφήνεται ένα ερωτηματικό πώς η κυβέρνησή του, που είχε επιβιώσει για πάνω από μία δεκαετία εμφυλίου πολέμου και οικονομικής κρίσης, κατέρρευσε υπό την πίεση διαφόρων ομάδων ανταρτών.
Ο Άσαντ ίσως έπεσε, εν μέρει, λόγω των πολέμων στον Λίβανο, όπως και στην Ουκρανία, που εξασθένησαν τη δύναμη της Χεζμπολάχ και κράτησαν απασχολημένες Μόσχα και Τεχεράνη. Αυτές ήταν οι δυνάμεις που στήριζαν όλα αυτά τα χρόνια το καθεστώς, όμως και πάλι πλανάται ένα ερώτημα καθώς δεν φάνηκε να υπάρχει η παραμικρή αντίσταση και εμπλοκή από τις δυνάμεις αυτές όπως και του καθεστώτος Άσαντ. Αυτά τα ερωτήματα θα απαντηθούν αργά ή γρήγορα όσο εξελίσσεται ο πόλεμος στην Συρία. Το καθεστώς του Άσαντ, παρά την ακόμα και μισητή του φήμη, διατηρούσε μια ασταθή ισορροπία εξουσίας για χρόνια σε μια χώρα διχασμένη από αντικρουόμενες ομάδες ανταρτών και υπό την πίεση εξωτερικών δυνάμεων. Η Συρία διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στις διασυνδεδεμένες συγκρούσεις της περιοχής καθώς υπήρξε αγωγός όπλων προς τη Χεζμπολάχ, την Χαμάς και προωθούσε την ιρανική επιρροή στα σύνορα του Ισραήλ.
Η κατάσταση που δημιουργείται όμως στην Συρία δείχνει ότι είναι μια μπαρουταποθήκη που σύντομα θα εκραγεί και ενδέχεται να κλιμακώσει ακόμα περισσότερο τον πόλεμο καθώς οι εμπλεκόμενες μεγάλες δυνάμεις είναι πολλές:
1) Η Τουρκία που αν και επισήμως αρνείται ότι στήριξε την εκστρατεία των ανταρτών, είναι σίγουρο πως έχει βάλει το «χέρι» της. Η εκστρατεία που οδήγησε στην πτώση του καθεστώτος Άσαντ ξεκίνησε από την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μια ομάδα που διοικείται από τον Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, ένα άτομο που στο παρελθόν είχε στενότατους δεσμούς με το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα.
Η HTS ιδρύθηκε ως Μέτωπο αλ-Νούσρα, μία οργάνωση «θυγατρική» της Αλ Κάιντα, και χρηματοδοτείται από την Τουρκία. Τα τελευταία χρόνια, η ομάδα αυτή έχει δημιουργήσει ένα μικρό «κράτος» στη βόρεια επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας. Ο αλ-Τζολάνι την έχει μετατρέψει σε μια πειθαρχημένη δύναμη μάχης, με ιδεολογία που συνδυάζει τον ισλαμισμό και τον εθνικισμό.
Η Τουρκία έχει ιστορικά υποστηρίξει την αντιπολίτευση κατά του Άσαντ από την αρχή της εξέγερσης εναντίον του το 2011 και σήμερα υποστηρίζει τις συριακές ομάδες ανταρτών στον δικό της αγώνα κατά των κούρδων μαχητών στα νότια σύνορά της. Θεωρείται από τους βασικούς χρηματοδότες και ευρύτερα «στήριγμα» της HTS. Φαίνεται ότι σχετικά άμεσα κερδίζει: α) Με τη δημιουργία ΑΟΖ με τη Συρία καθώς και την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει το Κατάρ με την Ευρώπη μέσω Συρίας και Τουρκίας. β) Προσπαθεί να διευρύνει τα σύνορά της εξουδετερώνοντας τους Κούρδους. Οι Σύροι αντάρτες, που βοήθησαν στην ανατροπή του καθεστώτος έχουν προχωρήσει παράλληλα σε μια ξεχωριστή… επίθεση. Ο Εθνικός Στρατός της Συρίας (SNA), μια ομάδα ανταρτών που υποστηρίζεται από την Τουρκία, μάχεται εναντίον των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας (SDF), των οποίων ηγούνται Κούρδοι. Προτεραιότητα της Τουρκίας είναι η συντριβή της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG, που ελέγχει μεγάλο μέρος της βόρειας και ανατολικής Συρίας και την οποία ταυτίζει με το παράνομο κόμμα των Κούρδων της Τουρκίας, ΡΚΚ.
2) Όσο η Τουρκία έπαιζε το δικό της παιχνίδι, το Ιράν και η Ρωσία, δεν έσπευσαν προς ουσιαστική υπεράσπιση του Άσαντ. Υπήρξαν κάποιοι ρωσικοί βομβαρδισμοί, αλλά η αποτελεσματικότητά τους ήταν εξαιρετικά περιορισμένη. Αυτή η περίεργη «απουσία» ουσιαστικά διευκόλυνε την πορεία των ανταρτών καθώς κατέλαβαν τις πόλεις Χάμα και Χομς και στη συνέχεια μπήκαν στην πρωτεύουσα. Η Τεχεράνη εμφανίζεται «ηττημένη» σε πολλαπλά μέτωπα. Η Μόσχα ίσως να εστιάζει την προσοχή της αλλού αν και αυτό δεν δικαιολογεί πλήρως την απουσία της. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι δεν θα επιδιώξει να διατηρήσει ένα μέρος της επιρροής της στην περιοχή.
3) Οι ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ και Ισραήλ χαιρετίζουν ως «ελευθερωτές» το σκοταδιστικό συνονθύλευμα των ισλαμιστών του αλ-Τζολάνι (βλ. ανακοίνωση της ΟΚΔΕ για τη Συρία, στο ίδιο φύλλο της Ε.Π.). Οι ΗΠΑ διατηρούν αυτή τη στιγμή περίπου 2.000 στρατιώτες στην ανατολική Συρία. Η αποστολή τους περιλαμβάνει την καταπολέμηση της ιρανικής επιρροής και την αντιμετώπιση του ISIS. Μετά την πτώση του καθεστώτος οι ακυβέρνητες περιοχές έχουν γίνει εφαλτήριο για τον ISIS που προσπαθεί να στρατολογήσει, να εξοπλιστεί και να οργανωθεί ξανά. Αμερικάνοι και δυτικοί ιμπεριαλιστές, εκμεταλλευόμενοι την αστάθεια στην περιοχή, βομβάρδισαν για να αποτρέψουν την εξάπλωση του ISIS όμως ο πραγματικός εχθρός τους είναι το Ιράν.
Στο Τελ Αβίβ ο ισραηλινός υπουργός Άμυνας Κατς κάλεσε τους στρατιώτες του που κατέλαβαν μετά την πτώση του Άσαντ το όρος Ερμών, στην ουδέτερη ζώνη με τη Συρία, να ετοιμαστούν να ξεχειμωνιάσουν στη στρατηγικής σημασίας κορυφή, που «βλέπει» τη Δαμασκό από απόσταση 40 χιλιομέτρων. Οι αραβικές χώρες και η Τουρκία καταδίκασαν την προώθηση του Ισραήλ στη Συρία, ενώ οι ΗΠΑ τη δικαιολόγησαν για λόγους ασφαλείας, αλλά ζήτησαν να είναι «προσωρινή».
Είναι δεδομένο ότι η Τουρκία φαίνεται να επωφελείται καθώς μπορεί και εμφανίζεται προσωρινά ο «κυρίαρχος» παίχτης στην περιοχή. Όμως η ικανότητά της να «παζαρεύει» μεταξύ των δύο κυρίαρχων στρατοπέδων (δυτικών και BRICS) θα την θέσει αργά ή γρήγορα σε ένα αδιέξοδο. Όπως και να εξελιχθεί η κατάσταση είναι σίγουρο ότι για την Συρία γράφονται τα πιο μελανά σημεία της ιστορίας της καθώς ο κατακερματισμός της είναι δεδομένος και η ανθρωπότητα οδηγείται στον πόλεμο.
