Σερβία: Οι φοιτητές διαδηλώνουν ενάντια στο σιδηροδρομικό έγκλημα στο Νόβι Σαντ και ρίχνουν την κυβέρνηση

Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Μαρτίου 2025

Στη 1 Νοεμβρίου 2024, ένα νέο σιδηροδρομικό έγκλημα έρχεται να προστεθεί σε όλα αυτά που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, αυτή τη φορά στη Σερβία, όταν το τσιμεντένιο γείσο στην είσοδο του κεντρικού σταθμού Νόβι Σαντ κατέρρευσε ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση, καταπλακώνοντας όσους βρίσκονταν από κάτω. Το περιστατικό κόστισε τη ζωή σε 15 ανθρώπους και τραυμάτισε πολλούς κι αποτέλεσε αφορμή για να ξεσπάσει ένα μεγάλο φοιτητικό κύμα οργής προς την κυβέρνηση η οποία είχε μεγάλες ευθύνες. Ο κύριος λόγος αυτού του ξεσπάσματος είναι οι καταστροφικές συνέπειες της διαφθοράς, της κακοδιαχείρισης και της έλλειψης συντήρησης σε δημόσιες υποδομές, καθώς και η έλλειψη χρηματοδότησης για τις βασικές ανάγκες των πολιτών.

Συνέβη μόλις λίγους μήνες αφότου ο σιδηροδρομικός σταθμός είχε παραδοθεί στο κοινό, πλήρως ανακαινισμένος. Σε εκείνο το γκρεμισμένο – καινούριο – στέγαστρο οι Σέρβοι είδαν την προσωποποίηση και κορύφωση της διαφθοράς και της απάτης που ταλανίζει τη χώρα τους. Παρά τις συχνές ανακαινίσεις που είχαν πραγματοποιηθεί στο σταθμό, η κατάρρευση της οροφής έδειξε ότι τα έργα είχαν γίνει χωρίς την απαραίτητη προσοχή και ελέγχους, γεγονός που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την εμπλοκή της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση της Σερβίας κατηγορήθηκε για την έλλειψη διαφάνειας και την ανεπάρκεια στην επίβλεψη των έργων, καθώς και για την προτεραιοποίηση συμφερόντων εταιρειών έναντι της δημόσιας ασφάλειας. Το έγκλημα αυτό στο Νόβι Σαντ θυμίζει το νεοφιλελεύθερο έγκλημα στα Τέμπη, όπου η ιδιωτικοποίηση, η διαφθορά και η συγκάλυψη από τις κυβερνήσεις οδήγησαν σε ανθρώπινες απώλειες. Και στις δύο περιπτώσεις, η απώλεια ανθρώπινων ζωών αποτέλεσε το αποκορύφωμα μιας σειράς από επιθέσεων που δέχονται χρόνια (ακρίβεια, ιδιωτικοποιήσεις, πόλεμο), ενισχύοντας την οργή των πολιτών και την ανάγκη να κινητοποιηθούν για να ζητήσουν καλύτερες συνθήκες στις μεταφορές και όχι μόνο.

Αυτό που ακολουθεί δεν έχει προηγούμενο, χιλιάδες πολίτες θα βγουν στους δρόμους σε όλη τη Σερβία, ενώ θα πραγματοποιήσουν πορεία από το Βελιγράδι έως το Νόβι Σαντ, σε μια μαζική κινητοποίηση που θα διαρκέσει για μέρες. Αποκλείοντας γέφυρες και κύριες οδικές αρτηρίες, οργανώνοντας πορείες πολλών χιλιομέτρων και πραγματοποιώντας συγκεντρώσεις, οι διαδηλωτές απαιτούν δικαιοσύνη και τιμωρία για όσους ευθύνονται για το έγκλημα. Μεταξύ των κύριων απαιτήσεων είναι η δημοσιοποίηση όλων των εγγράφων της συμφωνίας με τις δύο κινεζικές εταιρείες που ανέλαβαν την ανακαίνιση του σταθμού, καθώς και η τιμωρία όσων χρηματίστηκαν, παρέβλεψαν ή αδιαφόρησαν για την ασφάλεια των πολιτών στο όνομα του κέρδους. Η οργή των πολιτών εντείνεται από τις προσπάθειες συγκάλυψης και τις επιθέσεις εναντίον των διαδηλωτών στις διαδηλώσεις.

Στο Βελιγράδι, φοιτητές και νέοι οργάνωσαν πορεία διαμαρτυρίας στο κέντρο της πρωτεύουσας, ακόμα και τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς, όταν οι τοπικές αρχές είχαν προγραμματίσει εορταστικές εκδηλώσεις. Η κινητοποίηση αυτή αποτέλεσε έντονο μήνυμα κατά της κυβέρνησης. Η πίεση των φοιτητών είχε άμεσα αποτελέσματα: τρεις μέρες μετά το συμβάν, ο υπουργός Μεταφορών παραιτήθηκε, ενώ μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, συνελήφθησαν τόσο ο ίδιος όσο και η διευθύντρια της Αρχής Σιδηροδρομικών Υποδομών. Η κυβέρνηση, τελικά, έπεσε με την παραίτηση του πρωθυπουργού Μίλος Βούτσεβιτς. Παρά ταύτα, οι μαζικές διαδηλώσεις συνεχίζουν να μεγαλώνουν, απαιτώντας όχι μόνο δικαιοσύνη για τις θύματα, αλλά και μια νέα εποχή με καλύτερες συνθήκες για τους πολίτες, ρίχνοντας περισσότερες ευθύνες στον πρόεδρο της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς.

Οι διαδηλώσεις στη Σερβία και στην Ελλάδα, που ξεκίνησαν με αφορμή τα εγκλήματα στο Νόβι Σαντ και στα Τέμπη αντίστοιχα, αποτελούν μια ισχυρή έκφραση αλληλεγγύης και κοινών αξιών μεταξύ των δύο λαών. Στις 28 Φεβρουαρίου, σέρβοι φοιτητές και πολίτες συγκεντρώθηκαν έξω από την ελληνική πρεσβεία στο Βελιγράδι για να τιμήσουν τους 57 νεκρούς από το έγκλημα στα Τέμπη, φέροντας πανό με την επιγραφή: «Ο αγώνας σας είναι και αγώνας δικός μας!». Η κινητοποίηση αυτή δεν ήταν μόνο ένας συμβολικός χαιρετισμός, αλλά μια έκφραση κοινής πάλης ενάντια στη διαφθορά, την ατιμωρησία και την έλλειψη δικαιοσύνης που χαρακτηρίζουν και τις δύο χώρες.

Οι δύο λαοί μοιράζονται έναν κοινό αγώνα για καλύτερες συνθήκες ζωής, όπως αυξήσεις στους μισθούς και μάχη ενάντια στην ακρίβεια. Αυτά αποτελούν κεντρικούς πυλώνες των κινητοποιήσεων και στις δύο χώρες. Τα δύο σιδηροδρομικά εγκλήματα δεν είναι μεμονωμένα γεγονότα, αλλά συμπτώματα μιας βαθύτερης κρίσης που πλήττει τις κοινωνίες μας. Είναι αποτέλεσμα των ιδιωτικοποιήσεων και του θυσιασμού των αναγκών μας για τα κέρδη των ελίτ, οι οποίες προτιμούν να δίνουν όπλα και να σφάζονται οι λαοί, παρά να εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες ζωής για όλους.

Οι διαδηλώσεις στην Σερβία συνεχίζονται, και το πολιτικό σκηνικό θα παραμείνει σε αναμμένα κάρβουνα το επόμενο διάστημα. Παρόλ’ αυτά, πρέπει να πούμε πως, η έλλειψη μιας επαναστατικής δυναμικής με πρόγραμμα σωτηρίας και το όραμα του σοσιαλισμού καθιστά δύσκολη τη σύνδεση των προβλημάτων με μεταβατικά αιτήματα που θα μπορούσαν να δώσουν μια ανάσα. Ωστόσο, οι διαδηλώσεις, αν και μπορεί να μειώνονται, αποτελούν μια νίκη για τον σέρβικο λαό, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολη την ψήφιση μέτρων εναντίον των δικαιωμάτων του και η κυβέρνηση θα ζοριστεί πολύ. Ενώ αποτελεί ένα ενθαρρυντικό μήνυμα σε όλο τον κόσμο που παλεύει για παρόμοιες διεκδικήσεις, ιδιαίτερα στην Ελλάδα με τους αγώνες που δίνονται ενάντια στο νεοφιλελεύθερο έγκλημα στα Τέμπη!