Η εξέ­γερ­ση του Μάη του 1968, όχι μόνο στη Γαλ­λία, αλλά και σε μια σειρά ανα­πτυγ­μέ­νων χωρών του δυ­τι­κού κό­σμου δεν ήταν προ­ϊ­όν της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης, ούτε της φτώ­χειας και της ανερ­γί­ας. Αντί­θε­τα, έγινε σε μια πε­ρί­ο­δο ανά­πτυ­ξης του κα­πι­τα­λι­σμού και κοι­νω­νι­κής ευ­η­με­ρί­ας, δια­ψεύ­δο­ντας τις ανα­λύ­σεις ότι η Ιστο­ρία ακο­λου­θεί μια ευ­θύ­γραμ­μη πο­ρεία και ότι οι εξε­γέρ­σεις είναι απο­τέ­λε­σμα μόνο της οι­κο­νο­μι­κής ανέ­χειας.

Ο ερ­γα­τι­κός Μάης του ’68 στη Γαλ­λία ήταν το απο­τέ­λε­σμα και η συ­μπύ­κνω­ση του συ­νό­λου των ερ­γα­τι­κών αγώ­νων της δε­κα­ε­τί­ας του 1960, οι οποί­οι ανα­πτύ­χθη­καν σε ευ­ρεία κλί­μα­κα σε όλες, σχε­δόν, τις χώρες του ανα­πτυγ­μέ­νου κα­πι­τα­λι­σμού με κύριο ενο­ποι­η­τι­κό στοι­χείο την αντί­στα­ση στις αυ­ταρ­χι­κές και αλ­λο­τριω­τι­κές σχέ­σεις ερ­γα­σί­ας. Η αμ­φι­σβή­τη­ση του συ­γκε­κρι­μέ­νου μο­ντέ­λου ορ­γά­νω­σης της ερ­γα­σί­ας έθεσε πα­ράλ­λη­λα σε αμ­φι­σβή­τη­ση και όλες τις κοι­νω­νι­κές σχέ­σεις.

Επι­πρό­σθε­τα, είναι ανα­γκαίο να επι­ση­μά­νου­με ότι αυτές οι εξε­γερ­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες δεν εντο­πί­ζο­νται μόνο στον Μάη, αλλά εκτεί­νο­νται σε ένα χρο­νι­κό διά­στη­μα που ξε­κι­νά από τις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του 1960 έως το 1975: από τα κι­νή­μα­τα για τη φυ­λε­τι­κή ισό­τη­τα και τις δια­μαρ­τυ­ρί­ες ενά­ντια στον πό­λε­μο στο Βιετ­νάμ μέχρι τα αντάρ­τι­κα κι­νή­μα­τα ενά­ντια στην αποι­κιο­κρα­τία, την πο­λι­τι­στι­κή επα­νά­στα­ση στην Κίνα, την Ανοι­ξη της Πρά­γας στην Τσε­χο­σλο­βα­κία, το Κί­νη­μα των Αδε­σμεύ­των κ.λπ.

2] Η έφο­δος της ερ­γα­τι­κής τάξης στον ου­ρα­νό

Ο Μάης του ’68 έγινε συ­νώ­νυ­μο με την αλ­λα­γή των κοι­νω­νι­κών αξιών, όπως η ισό­τη­τα των δύο φύλων, το κί­νη­μα της σε­ξουα­λι­κής απε­λευ­θέ­ρω­σης, το δι­καί­ω­μα στην άμ­βλω­ση, οι τρό­ποι δια­παι­δα­γώ­γη­σης των παι­διών, τα προ­βλή­μα­τα της κα­θη­με­ρι­νής ζωής, το πε­ρι­βάλ­λον, η αμ­φι­σβή­τη­ση της κα­τα­να­λω­τι­κής κοι­νω­νί­ας, τα κι­νή­μα­τα προ­στα­σί­ας των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των κ.λπ., ενώ στη συ­νέ­χεια χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε από τους κρα­τού­ντες για να φανεί σαν νε­ο­λαι­ί­στι­κο φαι­νό­με­νο μόνο, υπο­τι­μώ­ντας το ερ­γα­τι­κό ζή­τη­μα.

Ομως, ο Μάης ήταν πάνω από όλα μια γε­νι­κή απερ­γία. Ξε­κί­νη­σε ως φοι­τη­τι­κή εξέ­γερ­ση με κα­τα­λή­ψεις εκ­παι­δευ­τι­κών ιδρυ­μά­των και συ­νε­χί­στη­κε με γε­νι­κή απερ­γία σε όλη τη Γαλ­λία, στην οποία έλα­βαν μέρος 10 εκα­τομ­μύ­ρια ερ­γα­ζό­με­νοι με κα­τα­λή­ψεις ερ­γο­στα­σί­ων, επι­χει­ρή­σε­ων, αλλά και ολό­κλη­ρων πε­ριο­χών της χώρας, οι οποί­ες βρί­σκο­νταν στα χέρια απερ­για­κών ή αγρο­τι­κών επι­τρο­πών. Οι κα­τα­λή­ψεις έθε­σαν υπό αμ­φι­σβή­τη­ση το δι­καί­ω­μα της κα­πι­τα­λι­στι­κής ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα πα­ρα­γω­γής και στη διευ­θυ­ντι­κή εξου­σία, ενώ έτει­ναν να δη­μιουρ­γή­σουν μια δυαρ­χία στην κοι­νω­νία, η οποία να αντι­τάσ­σε­ται στην κυ­ριαρ­χία του κε­φα­λαί­ου. Ηταν τόσο με­γά­λη η έκτα­ση της εξέ­γερ­σης και τόσο ισχυ­ρό το κί­νη­μα, που απεί­λη­σε με κα­τάρ­ρευ­ση την κυ­βέρ­νη­ση του στρα­τη­γού Ντε Γκολ.

3] Η με­τα­βο­λή του τα­ξι­κού συ­σχε­τι­σμού τότε και σή­με­ρα

Εν τού­τοις, παρά την οπι­σθο­χώ­ρη­ση του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος, το γκο­λι­κό κα­θε­στώς και οι ερ­γο­δό­τες ανα­γκά­στη­καν να πα­ρα­χω­ρή­σουν αρ­κε­τά πράγ­μα­τα: αύ­ξη­ση κατά 35% των κα­τώ­τα­των μι­σθών, ολική απο­ζη­μί­ω­ση των ανέρ­γων, ανα­γνώ­ρι­ση του συν­δι­κα­λι­σμού στις επι­χει­ρή­σεις, καθώς επί­σης τη μεί­ω­ση του χρό­νου ερ­γα­σί­ας κατά μία ώρα. Γε­νι­κά, οι ερ­γα­τι­κοί αγώ­νες του Μάη οδή­γη­σαν σε μια αύ­ξη­ση των πραγ­μα­τι­κών μι­σθών στη Δυ­τι­κή Ευ­ρώ­πη.

Σή­με­ρα, 50 χρό­νια μετά, δεν έχου­με, βέ­βαια, την επα­νά­λη­ψη της Ιστο­ρί­ας αλλά νέα φαι­νό­με­να, τα οποία για τις δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας μόνον ως τρα­γω­δία μπο­ρούν να φα­νούν. Η γενιά των 400 ευρώ και οι αγώ­νες ενά­ντια στα Μνη­μό­νια δεί­χνουν ότι βρι­σκό­μα­στε σε δια­φο­ρε­τι­κή ιστο­ρι­κή πε­ρί­ο­δο από τον Μάη του 1968.

● Τότε λέ­γα­νε ότι η εκ­παί­δευ­ση είναι ιδε­ο­λο­γι­κός μη­χα­νι­σμός του κρά­τους – Σή­με­ρα διεκ­δι­κού­με το δι­καί­ω­μα στη μόρ­φω­ση.

● Τότε λέ­γα­νε κα­τάρ­γη­ση της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας – Σή­με­ρα λέμε δι­καί­ω­μα στην ερ­γα­σία.

● Τότε κά­να­νε κρι­τι­κή στον κα­τα­να­λω­τι­σμό – Σή­με­ρα ζη­τά­με ανα­δια­νο­μή του ει­σο­δή­μα­τος υπέρ των ερ­γα­ζο­μέ­νων.

● Τότε το κοι­νω­νι­κό κί­νη­μα ήταν σε άνοδο – Σή­με­ρα έχου­με απο­σύν­θε­ση σε όλα τα επί­πε­δα.

● Τότε οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις και τα αι­τή­μα­τα είχαν επι­θε­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα – Σή­με­ρα έχουν αμυ­ντι­κό, δί­νο­ντας μάχες οπι­σθο­φυ­λα­κής για τη δια­τή­ρη­ση των κα­τα­κτή­σε­ων.

● Τότε υπήρ­χε ανα­πτυγ­μέ­νο κοι­νω­νι­κό κρά­τος – Σή­με­ρα αμ­φι­σβη­τεί­ται ο ρόλος του.

● Τότε το ωρά­ριο ερ­γα­σί­ας ήταν εξα­σφα­λι­σμέ­νο – Σή­με­ρα έχει γίνει λά­στι­χο.

● Τότε διεκ­δι­κού­σαν τη μεί­ω­ση του χρό­νου ερ­γα­σί­ας – Σή­με­ρα ζη­τά­με να δια­σφα­λι­στεί το οκτά­ω­ρο.

● Τότε υπήρ­χε στα­θε­ρή απα­σχό­λη­ση – Σή­με­ρα έχου­με υψηλά πο­σο­στά ανερ­γί­ας, ενώ τεί­νουν να κυ­ριαρ­χή­σουν οι κάθε μορ­φής ευ­ε­λι­ξί­ες στην ερ­γα­σία (με­ρι­κή απα­σχό­λη­ση, ενοι­κια­σμέ­νοι ερ­γα­ζό­με­νοι, μαύρη ερ­γα­σία, επο­χι­κή ερ­γα­σία, μπλο­κά­κια κ.λπ.).

● Τότε ήταν εξα­σφα­λι­σμέ­νος ο χα­ρα­κτή­ρας των δη­μό­σιων επι­χει­ρή­σε­ων – Σή­με­ρα πα­ρα­δί­δο­νται στο ιδιω­τι­κό κε­φά­λαιο.

● Τότε οι ερ­γα­ζό­με­νοι κα­τα­λάμ­βα­ναν τις επι­χει­ρή­σεις και έθε­ταν ζη­τή­μα­τα ερ­γα­τι­κού ελέγ­χου και αυ­το­δια­χεί­ρι­σης – Σή­με­ρα υπάρ­χουν μόνο κά­ποιες δει­λές φωνές που προ­βάλ­λουν αυτά τα αι­τή­μα­τα.

● Τότε υπήρ­χαν ισχυ­ρά συν­δι­κά­τα – Σή­με­ρα η συν­δι­κα­λι­στι­κή πυ­κνό­τη­τα βρί­σκε­ται σε χα­μη­λά επί­πε­δα, ενώ στην Ελ­λά­δα από πε­ρί­που 41% το 1989 είναι πε­ρί­που στο 21%.

4] Υπάρ­χουν τα υλικά για έναν νέο Μάη;

Κατά πώς φαί­νε­ται, η πο­ρεία του κα­πι­τα­λι­σμού στα 50 χρό­νια που πέ­ρα­σαν από την εξέ­γερ­ση του Μάη του ’68 έχει συσ­σω­ρεύ­σει νέα εκρη­κτι­κά υλικά.

Σή­με­ρα, έχου­με ένα νέο προ­λε­τα­ριά­το, κυ­ρί­ως στον τομέα των λε­γό­με­νων υπη­ρε­σιών, το οποίο δεν έχει ακόμη ορ­γα­νω­θεί και κι­νη­το­ποι­η­θεί, καθώς επί­σης μα­ζι­κά φαι­νό­με­να ανερ­γί­ας, φτώ­χειας, κα­τα­στρο­φής του πε­ρι­βάλ­λο­ντος κ.λπ. Αυτή η πίεση κάπου θα τεί­νει να εκτο­νω­θεί.

Η ερ­γα­τι­κή τάξη περνά σκλη­ρά χρό­νια με­γά­λης ιδε­ο­λο­γι­κής και πο­λι­τι­κής υπο­χώ­ρη­σης. Από την άλλη, βέ­βαια, οι ιστο­ρι­κές πε­ρί­ο­δοι δεν με­τρώ­νται με ένα και δύο χρό­νια, αλλά πολ­λές φορές και με δε­κα­ε­τί­ες.

Τε­λι­κά, ο Μάης του 1968 εξα­κο­λου­θεί να είναι επί­και­ρος. Και είναι επί­και­ρος, διότι το ζη­τού­με­νο είναι με ποιον τρόπο θα απα­ντη­θούν τα σύγ­χρο­να προ­βλή­μα­τα που απα­σχο­λούν τον κόσμο της ερ­γα­σί­ας.